Erthygl wedi’i bostio o: https://health.research.southwales.ac.uk/health-research-news/10-facts-about-menopause/
Gall y menopos amharu ar lawer o agweddau ar fywydau menywod. Er mwyn helpu i godi ymwybyddiaeth ar Ddiwrnod Ymwybyddiaeth Menopos y Byd, sydd ddydd Sul Hydref 18, mae Robin Andrews – myfyriwr PhD yn y Grŵp Ymchwil Iechyd a Lles Oes sy’n gwerthuso traciwr symptomau ar-lein i ferched â symptomau menopos – wedi llunio 10 ffaith am y menopos.
1. Gall symptomau menopos bara llawer hirach na’r disgwyl
Mae llaciau poeth, chwysau nos, hwyliau isel, a phryder, i gyd yn nodweddion cydnabyddedig o’r menopos. Mae’r rhan fwyaf o ganllawiau’n awgrymu y bydd y symptomau’n para tua phedair blynedd. Fodd bynnag, mae astudiaethau diweddar wedi gwyrdroi’r syniad hirsefydlog bod symptomau menopos yn fyrhoedlog. Canfu astudiaeth yn yr Unol Daleithiau y gall symptomau menopos bara saith, a hyd at 14 blwyddyn. Yn yr un modd, awgrymodd astudiaeth yn Awstralia fod 7% o ferched 60-65 oed yn dal i brofi symptomau menopos.
2. Gall iselder fod yn broblem fawr yn ystod y menopos
Adroddodd y Swyddfa Ystadegau Gwladol (SYG) yn 2017 fod menywod 50-54 oed yn fwy tebygol nag unrhyw grŵp oedran benywaidd arall i gyflawni hunanladdiad. Yr oedran cyfartalog i fenyw o Brydain fynd i mewn i’r menopos yw 51, ac mae tystiolaeth yn awgrymu y gall iselder yn ystod menopos gyflwyno’n wahanol o’i gymharu ag anhwylderau iselder eraill. Dadleua rhai, oherwydd bod triniaethau meddygol ar gyfer iselder wedi cael eu treialu â chynrychioliadau “nodweddiadol” o’r salwch mewn golwg, efallai na fydd therapïau arferol mor effeithiol ar gyfer iselder sy’n gysylltiedig â menopos.
3. Gellir cymysgu’r menopos â chyflyrau iechyd eraill
Mae mwy na 30 o wahanol symptomau wedi bod yn gysylltiedig â menopos, a bydd menywod y DU yn profi wyth symptom cydamserol ar gyfartaledd. Felly, nid yw’n syndod bod camddiagnosis yn gyffredin yn ystod y menopos, gan fod llawer o symptomau yn nodweddiadol o gyflwr cyffredin arall, gan gynnwys anhwylderau thyroid ac iselder clinigol. Mewn arolwg a gomisiynwyd gan Health & Her o 1,000 o ferched rhwng 45-60 oed, cyfaddefodd 70% eu bod yn profi symptomau perimenopausal yn eu 30au a’u 40au, ond methodd 90% â chydnabod y cysylltiad uniongyrchol â’u hormonau cyfnewidiol, ac yn hytrach priodoli symptomau i heneiddio, straen, pryder ac iselder.
4. Mae’r menopos yn wahanol rhwng ethnigrwydd
Gall y menopos gyflwyno’n wahanol yn dibynnu ar eich cefndir ethnig: oedran cyfartalog y menopos ar gyfer menywod Indiaidd yw 46.2 mlynedd, tra bod cyfartaledd y DU yn 51 oed. Mae’r symptomau’n amrywio ledled y byd hefyd, mae menywod o wledydd Dwyrain Asia, fel China a Japan, yn llai tebygol o gael llaciau poeth na menywod o dras Ewropeaidd.
5. Gall trin symptomau menopos fod yn anodd
Y brif feddyginiaeth ar gyfer menopos yw Therapi Amnewid Hormon (HRT). Mae gan HRT hanes dadleuol, wrth i’r ddwy astudiaeth a gafodd gyhoeddusrwydd uchel ddod i’r casgliad y gallai gynyddu’r risg o ddatblygu canser a phroblemau iechyd eraill. Mae’r astudiaethau hyn wedi cael eu beirniadu ers nifer o gyfyngiadau, ond mae llawer o weithwyr iechyd proffesiynol a chleifion yn dal i ystyried HRT yn ofalus, a bu gostyngiad sylweddol yn nifer y presgripsiynau wedi’u llenwi.
6. Nid yw menywod bob amser yn ceisio cael cymorth ar gyfer eu symptomau menopos
Bydd hyd at 90% o ferched y DU yn profi symptomau menopos difrifol, ond dim ond hanner fydd yn ceisio am gymorth meddygol. Mae yna lawer o resymau pam nad yw menywod yn ceisio triniaeth ar gyfer y menopos. Canfu adroddiad a gynhaliwyd gan Gymdeithas Menopos Prydain yn 2016 fod mwyafrif o fenywod yn teimlo gormod o gywilydd i drafod symptomau menopos gyda’u meddyg, roedd eraill yn credu bod y menopos yn “ddim ond rhywbeth yr oedd yn rhaid iddynt ei ddioddef”.
7. Mae bron i 8/10 o ferched menopos yn gweithio
Yn 2017, nododd yr SYG mai menywod menopos yw’r demograffig gweithlu yn y DU sy’n tyfu gyflymaf. Ers hynny, bu cefnogaeth gynyddol i weithwyr menopos, gan gynnwys ymdrechion i leihau’r tabŵ sy’n gysylltiedig â menopos, a sicrhau bod cwmnïau’n darparu cefnogaeth effeithiol.
8. Nid yw’r menopos yn ddrwg i gyd
Nid yw pob dynes yn dioddef yn ystod y menopos, ac mae rhai yn nodi gwelliannau mawr. Mae’r menopos yn nodi diwedd mislif, sydd hefyd yn golygu diwedd ar PMS a phoeni am feichiogi. Gall cyflyrau poenus fel endometriosis a ffibroidau hefyd wella a datrys yn aml ar ôl menopos. Mae llawer o fenywod hefyd yn nodi teimladau o rymuso a hyder ar ôl y menopos, gan fod y digwyddiad hwn yn aml yn cyd-fynd â mwy o sefydlogrwydd ariannol, a bod ar anterth eu gyrfaoedd
9. Gall datblygiadau mewn technoleg wella canlyniadau iechyd menopos
Mae busnesau technoleg newydd yn datblygu offer iechyd ar-lein ar gyfer menywod menopos, sy’n cynnwys cyngor arbenigol gan weithwyr proffesiynol hyfforddedig ac atchwanegiadau i gynorthwyo i leddfu symptomau. Mae apiau’n cael eu datblygu a fydd yn cynnig cefnogaeth menopos yn ôl y galw. Mae tystiolaeth yn awgrymu y gall monitro symptomau fod yn fuddiol iawn, felly gall technoleg newydd fynd yn bell tuag at wella iechyd menywod menopos.
10. Dim ond pum anifail ar y blaned y gwyddys eu bod yn profi menopos
Mae’r rhestr hon yn cynnwys bodau dynol, orca, morfilod peilot, morfilod beluga a narwhals. Mae’n dal yn aneglur pa bwrpas y mae’r menopos yn ei wasanaethu, fodd bynnag mae rhai gwyddonwyr yn credu bod menywod aeddfed o rai rhywogaethau wedi esblygu i fforffedu eu gallu i atgynhyrchu fel y gallant feithrin epil eu merched, tra bod eu merched yn parhau i gystadlu am adnoddau hanfodol. Gelwir hyn yn “ddamcaniaeth nain”.
Fel rhan o’i hymchwil KESS PhD a ariennir gan ESF, mae Robin Andrews yn gweithio gydag Health & Her, cwmni yn y DU sy’n darparu cyngor a chefnogaeth i fenywod â symptomau menopos.
Mae PhD Robin yn cael ei oruchwylio gan Dr Deborah Lancastle, arbenigwr mewn iechyd atgenhedlu menywod gan gynnwys anffrwythlondeb, ffibroidau croth, a sgrinio canser yr ofari; a’r Athro Bev John sydd wedi gweithio ym maes iechyd seicolegol ers blynyddoedd lawer, ym maes ymchwil, addysgu a darparu triniaeth, gan ddatblygu a gwerthuso ymyriadau sy’n gysylltiedig ag iechyd. Mae hi hefyd wedi darparu therapïau seicolegol.
Mae’r ap menopos Health & Her ar gael i’w lawrlwytho ar Google Play Store a’r iOS App Store.
